پژمان نوزاد یکی از سرمایه گذاران خطرپذیر موفق در دره سیلیکون است . او این روزها بیشتر وقت خود را در خانه ای قدیمی در مرکز پالو آلتو همراه با چند تیم کوچک از دانشجویان مستعد از دانشگاه استنفورد و چند دانشگاه دیگر می گذراند. به صورت تاریخی جرقۀ بسیاری از شرکتهای موفق در گاراژِ خانه های دره سیلیکون زده شده است و برای همین “گاراژ” احساسی نوستالوژیک را برمی انگیزاند. لذا او یک مرکز رشد جمع و جور را به راه انداخته که اصطلاحاً از آن به اسم “گاراژ” یاد می کند.

• برای شروع به بحث خوب است قدری در مورد فضای کارآفرینی در دره سیلیکون صحبت کنیم. چه چیزی دره سیلیکون را به قطب نوآوری و فناوری تبدیل کرده است و در گام بعد، ایرانیان چگونه میتوانند از آن استفاده کنند؟
پژمان: در مورد دره سیلیکون باید گفت که بسیاری افراد اصل مطلب را نفهمیده اند. بعضی ها خیال می کنند عامل اصلی در وجود دره سیلیکون سرمایه یا استعداد یا … است. در حالی که به نظر من مهمترین نکته در مورد دره سیلیکون یک فرهنگ و یک شیوه زندگی است. بر فرض هم که بشود عوامل اصلی را شناسایی کرد باز هم بازتولید آن سخت است. یعنی این طور نیست که با کنار هم گذاشتن عوامل آن بشود آن را کپی کرد چرا که این فرهنگ باید به وجود بیاید.

• مهم ترین عوامل را در این ” فرهنگ” چی می بینید ؟
پژمان: یک شفافیت بالا و روحیۀ کاری وجود دارد که همه سعی می کنند سخت کار کنند، به بقیه کمک کنند و یاد بگیرند و یاد بدهند. در خلال این فعالیت ها هم موفقیت های بزرگ به دست می آید. همۀ این اتفاقات معطوف به یک نتایج بزرگ است. یعنی اگر در انتهای افق این تصویر، موفقیت های خیره کننده وجود نداشته باشد، این اتفاقات هم ممکن نمی شود. وقتی چند جوان می توانند در چند سال با هم یک کمپانی بسازند که میلیاردها دلار فروخته می شود و خودشان هم میلیونر می شوند، این برای همه جذاب است.
باید یک خط پایانی وجود داشته باشد که بدانند آخرش چه میشود؟ عموماً شرکتهای نوپای موفق را یا شرکتهای بزرگ می خزند و یا IPO می شوند که در هر صورت در این فرایند عده زیادی ثروتمند می شوند.

• معمولا از کجا باید شروع کرد؟
پژمان: به نظر من یک نکتۀ خیلی مهم این است که آرزوهای خیلی بزرگ داشته باشیم ولی شروع باید بسیار کوچک باشد. اگر از اول یک گام بزرگ بردارید ممکن است شکست سختی بخورید. در مورد راه انداختن مراکز نوآوری در نقاط دیگر دنیا، مثلاً ایران هم همین طور است. به نظر من باید بسیار گزیده و کوچک شروع کرد، روابط انسانی را تقویت کرد و تیم های واقعاً خوب ساخت. در آن صورت تیم های خوب دیگر هم جذب می شوند. در دره سیلیکون فرهنگ ریسک پذیری و نیز کمک به یکدیگر وجود دارد و این بدون وجود امید به ثمردهی در آینده محقق نمی شود. یکی از دلایلش هم این است که نوآوری رشد سرسام آوری داشته است و دارد دنیا را عوض می کند. به نظر من فناوری دنیا را فتح خواهد کرد. پنجاه سال پیش افراد ثروتمند و قدرتمند میخواستند به لندن و نیویورک بروند ولی در آینده به سانفرانسیسکو خواهند آمد و اینجا می شود مرکز دنیا چون فناوری غلبه می کند.

• آیا مقررات در دره سیلیکون زائد نیست ؟
پژمان: یکی دیگر از ویژگی های دره سیلیکون این است که استعدادها را از همه جا جذب میکند. بهترین استعدادها از همه جای دنیا سرازیر می شوند اینجا. یکی از دلایلش هم همین است که قوانین روشن است و تبعیض خیلی کم است.

• آیا سرمایه گذاری شما در، دراپ باکس و زوسک به دلیل بنیان گذاران ایران الاصل آن بوده است؟
پژمان: بله. من آرش فردوسی را در یک ارائه در Y Combinator دیدم و خیلی از کارش خوشم آمد.برای همین او را به سکویا معرفی کردم و آن ها هم سرمایه گذاری کردند و من و چند نفر دیگر هم مقداری سرمایه گذاری کردیم که سوددهی بسیاربالایی داشت. دراپ باکس در چند دور سرمایۀ اولیۀ خوبی جذب کرد و نکتۀ مهمی که وجود دارد این است که در طول این چند سال افراد کلیدی بسیار مهمی آمدند و رفتند و بعضی ها اخراج شدند و بعضی ها خودشان استعفا دادند ولی همۀ اینها خیلی بدون دردسر و بی کشمکش انجام شد و چیزی به هم نریخت ودلخوری خاصی مطرح نبود.

• کمی در مورد صندوق سرمایه گذاری خطرپذیر خودتان توضیح می دهید؟

پژمان: من و همکارم،Mar Hershenson، یک سال پیش PejmanMar را راه انداختیم.مار، آدم بسیار باهوشی است، دکترای برق استنفورد دارد و خودش کارآفرین بوده و بسیار با بخش فنی آشناست. با هم از پیشتر آشنا بودیم و تصمیم گرفتیم نوع خاصی از VC را تاسیس کنیم.اکثر VC ها ترجیح می دهند در مراحل بسیار اولیه سرمایه گذاری نکنند ولی ما دوست داریم تیم های قوی و دارای ایده را خیلی زود شناسایی کنیم.
ما پارسال یک صندوق سرمایه گذاری خطرپذیر شروع کردیم و ۴۰ میلیون دلار هم سرمایه جلب کردیم که هم از طرف اشخاص هست و هم از طرف صندوق های سرمایه گذاری دانشگاهی و … که معمولاً در مراحل رشد شرکتها سرمایه گذاری نمی کنند ولی خوشبختانه ما توانستیم نظر آنها را جلب کنیم.

• چقدر طول میکشد تا بعد از بررسی اولیۀ یک شرکت جواب مثبت یا منفی بدهید؟
پژمان: خیلی سریع، شاید چند روز. این خیلی برای اعتبار ما هم خوب است. مثلاً سکویاکپیتال هم که یکی از معتبرترین ها در سرمایه گذاری خطرپذیر است در اکثر موارد ظرف یکی دو روز جواب می دهند. خیلی های دیگر دیر جواب می دهند چون خودشان هم نمی دانند! می خواهند این در را باز نگه دارند که اگر زمانی خواستند، بتوانند سراغ آن بنیانگذارها بروند. ولی ما سریع جواب می دهیم و اگر هم شک داشته باشیم باز سریع به آن افراد اطلاع می دهیم و آنها را معلق نگه نمی داریم چون برای آنها خیلی سخت است.

خلاصه دره سیلیکون در حال متحول کردن همه چیز از جمله خود دره سیلیکون است!

برگرفته از کتاب شناخت دره سیلیکون نوشته یحیی تابش، محمد مروتی، محمد اکبر پور به انتشارات علنی دانشگاه صنعتی شریف، می توان این کتاب را از کلیه انشارات و کتابخانه های سراسر کشور تهیه فرمایید.