- رسم الخط
اگر به چند قرآن به طور مقایسه‌ای نگاه کنیم می‌بینم که شیوه نگارشی برخی کلمات در آنها متفاوت است. مثلا کلمه «الصالحات» در قرآن عثمان طه بدون الف و در قرآن نیریزی با الف نوشته شده است.
شیوه نگارشی کلمات قرآن را اصطلاحا «رسم‌الخط» می‌نامند.
نگارش بدون الف برخی کلمات به خاطر پایبندی به رسم‌الخط سنتی قرآن است که «رسم‌المصحف» یا «رسم عثمانی» نامیده می‌شود.
غانم قدوری می‌گوید:
به كارگيرى دو اصطلاح: «رسم مصحف» و «رسم عثمانى» مربوط به زمانهاى نسبةً متأخرى است كه در تأليفاتى كه درباره خط مصحف نوشته شده، به كار رفته است و اصطلاح رسم در زمينه بحثهاى قرآنى به مطالبى دلالت مى كند كه مربوط به چگونگى كتابت كلمات در مصحف باشد، البته از لحاظ عدد حروف و نوع آن نه از لحاظ شكلها و صورتهاى حروف
علاوه بر حذف الف در بسیاری از کلمات در رسم عثمانی ، برخی کلمات را به گونه‌ای نامأنوس می‌نویسد که با رسم الاملای زبان عربی (که رسم‌الخط قیاسی نیز نامیده می‌شود) متفاوت است.
مثلا در کلمات زیر:
حرف «ـیـ» در ابراهیم و یُحیی، و «ـنـ» در نُـنْجی به دو حالت ویژه نوشته شده‌اند.
«بِـاَیْدٍ» یک حرف «یـ» و «لَاَذبَحَنَّهُ» یک حرف «ا» اضافه دارد.
دو کلمه «عُلماء» و «بِـایّام» نیز به طرز متفاوتی نگارش شده‌اند.
قرآنهایی که در کشورهای هند و پاکستان، مصر، عربستان، لیبی وبرخی کشورهای دیگر به چاپ می‌رسد معمولا طبق رسم‌المصحف کتابت شده‌اند و قرآنهای چاپ ایران و عراق و ترکیه و برخی کشورهای دیگر بیشتر بر اساس رسم‌الخط قیاسی کتابت شده‌اند هرچند در همین قرآنها هم کلماتی مشاهده می‌شود که طبق رسم‌المصحف می‌باشد.
رسم‌الخط در قرآن‌نگار
رسم‌الخط به عنوان یکی از مؤلفه‌های مهم کتابت قرآن در برنامه قرآن‌نگار مورد توجه قرار گرفته و پیاده‌سازی و پرداختن به آن در قرآن‌نگار مبتنی بر دو اصل زیر بوده است:
توجه به تضمین صحت و دقت در مصحف آماده چاپ
متن قرآن یک متن مشخص و ثابت است. این متن در داخل برنامه قرآن‌نگار قرار گرفته است بنابراین برای ایجاد یک مصحف نیازی به تایپ متن قرآن وجود ندارد. علاوه بر این برای حفظ صحت متن اجازه هیچگونه تغییری حتی در حد یک اعراب نیز به کاربر داده نمی‌شود. اما در عین حال ایجاد هر مصحفی با هر رسم‌الخطی در قرآن امکان‌پذیر است. این کار با تفکیک مباحث رسم‌الخط و تلقی آن به عنوان یک لایه مستقل از مؤلفه‌های قرآنی انجام گرفته است.
درگیرنکردن کاربر و کاتب قرآن در مباحث تخصصی رسم‌الخط
موارد مربوط به رسم‌الخط، مواردی کاملا کارشناسی است که توسط متخصصان این علم باید مشخص شود به همین منظور یکی از زیر برنامه‌های سامانه قرآن نگار برنامه «تعریف رسم‌الخط» است در این برنامه رسم‌الخط کلمات مشخص شده و بعد از تصویب تحت یک عنوان ذخیره می‌شود.
هنگام ایجاد یک مصحف، رسم‌الخط مورد نظر به عنوان یکی از مشخصات مصحف انتخاب و در کل قرآن اعمال می‌شود. به این ترتیب تمام همت کاربر صرف امور خوشنویسی مصحف شده و دیگر درگیر امور تخصصی مثل رسم‌الخط نمی‌گردد. این رویکرد در مورد دیگر مؤلفه‌های کتابت که نیاز به تخصص در امور قرآنی دارد مثل تعیین محل و نوع علائم وقف و سکت، و تقسیمات قرآنی نیز رعایت شده است.
به این ترتیب کاتب و خوشنویس قرآن، در شیوه نگارشی متن، که یک امر کارشناسی محسوب می شود دخالتی ندارد و فقط طبق سفارش، در شروع کتابت یک مصحف، شیوه سیستم انتخاب کرده و کتابت و « مجموعه رسم الخط های » نگارشی درخواست شده را از خوشنویسی قرآن را با آن انجام می دهد و همچنان با یک متن ثابت و تضمین شده از نظر صحت سر وکار دارد یعنی نم یتواند حرفی یا اعرابی از متن قرآن کم و زیاد کند و تنها دغدغه او خوشنویسی قرآن خواهد بود. این « تقسیمات قرآنی » و « محل علائم وقف و سکت » در حوزه های دیگر کتابت نیز مثل قاعده رعایت شده است و هر یک از این مؤلفه ها دارای برنامه های کارشناسی مربوط به خود می باشند. و کاتب قرآن این مؤلفه ها را در قالب لای ههای شفاف و مستقل با یکدیگر ترکیب کرده و مصح فهای متنوع و دلخواه خود را می آفریند. به این ترتیب سیستم قرآن نگار با تفکیک مؤلفه های گوناگون کتابت قرآن، و مدیریت هر یک توسط کارشناس مربوطه، افق وسیعی را برای کتابت و آفرینش مصحفهای گوناگون فراهم آورده است که امیدواریم منجر به تحول چشمگیری در حوزه کتابت و نشر قرآن کریم و منشأ خیر و برکات فراوان برای مسلمانان جهان باشد