خوشنویسی

کتابت و خوشنویسی رایانه‌ای یک متن،  نیازمند امکاناتی است که برنامه‌های رایج نشر رومیزی معمولا فاقد این امکانات هستند در اینجا به برخی از این امکانات اشاره می‌شود.

 

  • انتخاب قطعه

در كتابت قرآن یك كلمه را معمولا بصورتهای متفاوت می‌نویسند بعنوان مثال كلمه‌ی ربكما را به دو صورت زیر می‌توان كتابت كرد:

در برنامه‌ی قرآن نگار  امكان انتخاب و تبدیل تركیبهای متفاوت كلمات و حروف  به سهولت انجام می‌شود.

  • جابجایی اعراب

در برنامه‌های رایج نشر معمولاً امكان جابجایی اعرابها و نقطه‌ها وجود ندارد و همه‌ی آنها دارای محلهای ثابت می‌باشند اما برای ایجاد یك صفحه خوشنویسی شده‌ی قرآنی، جابجایی تمام اجزاء خط مورد نیاز می‌باشد در برنامه‌ی قرآن‌نگار  ابتدا برای تمام حروف و اعرابهای مربوطه محلهای اولیه تعریف می‌شوند اما در حین کار و در صورت تشخیص کاتب برای جابجایی کم و زیاد محل اعراب این امكان را در اختیار كاربر می‌گذارد تا اعرابها و نقاط را به راحتی جابجا کرده و با دقت بسیار زیاد در محلهای مناسب قرار دهد.

 

  • همجواری حروف

از دیگر امکانات قرآن‌نگار امکان تعیین دقیق همجواری بین حروف می‌باشد. این همجواریها، یک بار بصورت کلی تعریف شده ولی در حین کار نیز برای تک‌تک حروف و قطعات قابلیت تغییر و کم و زیاد شدن را دارند و موقعیت تمام قطعه‌ها نسبت به هم با دقت بالا قابل تنظیم است.

مثلاً در کلمه‌ی «تجری» ، قطعه «ی» جابجا شده و در محل دلخواه قرار گرفته است.

تبدیل خط به فونت  (انتقال خط قرآنی به رایانه)

آنهایی که با صنعت چاپ آشنایی دارند می‌دانند که اساس این صنعت بر تقطیع حروف و ایجاد قالبهای کوچک برای حروف مختلف می‌باشد. که در نهایت عبارت‌های مختلف از کنار هم چیدن این قالبها و ایجاد کلمات مناسب بدست می‌آید. هرچند که گذشت زمان و پیشرفت رایانه‌ها  منجر به حذف تدریجی حروف‌چینی سنتی و رواج صفحه‌بندی نرم‌افزاری شد اما در صفحه‌بندی رایانه‌ای نیز از همان مکانیزم تقطیع حروف و کنار هم چیدن آنها  استفاده می‌شود، با این تفاوت که بجای قالبهای فلزی، حروف در قالب فونتهای  مختلف تعریف ‌شده‌اند.

تبدیل حروف به قالبهای چاپخانه یا به فونت رایانه‌ای ، در زبانهایی که خط آنها از حروف گسسته  تشکیل می‌شود (مثل زبان انگلیسی) بسیار ساده و راحت است اما در زبانهایی که خط آنها دارای حروف به هم پیوسته و چسبان است (مثل زبان فارسی و عربی) اندکی دشوارتر است.

برای ساخت حروف چاپی ابتدا خط فارسی  تقطیع گردیده  و قطعات تشکیل دهنده‌ی آن تشخیص داده می‌شود.  در خط نسخ کتابی که هم اکنون در چاپ روزنامه‌ها و کتابها رایج است حروف فارسی به شکل قاعده‌مند همگی دارای  دو شکل جدا و چسبان هستند بعلاوه اینکه بیشتر حروف نیز از دو شکل کوچک و بزرگ برخوردارند به این ترتیب حداکثر قطعات حروف فارسی چهار قطعه می‌شود:

( بـ   ـبـ    ب  ـب   ،   عـ   ـعـ  ع  ـع   ،     د  ـد   ،    ا  ـا ، … )

بنابر این برای چاپ ماشینی متون فارسی کافی است که حروف فارسی در شکلهای ( اول، وسط، آخر و آخرچسبان) برای چاپ سربی بصورت قالبهای سربی و برای چاپ رایانه‌ای بصورت گلیفهای یک مجموعه فونت طراحی شوند.

اما خطوط قرآنی دارای پیچیدگی خاص خود هستند به نحوی كه  برای نمایش یك حرف از شكلهای متنوعی استفاده می‌شود. مثلاً در كلمات محدود زیر می‌توان تنوع حرف نـ  ( صرفنظر از نقطه آن) را ملاحظه كرد:

بنابر این برخلاف خط نسخ معمولی ، در خطوط قرآنی با شکلهای متنوعی از حروف روبرو هستیم. از سوی دیگر برخی از حروف تقطیع ناپذیرند و بایستی بصورت یک شکل ترکیبی تعریف شوند. در نسخ معمولی تنها شکل ترکیبی که وجود دارد قطعه ترکیبی  لا  و هم‌خانواده‌های آن (مثل ـلا ، لأ ، لآ، …)  هستند. اما در خطوط قرآنی اشکال ترکیبی بسیاری وجود دارد. بنابر این قطعاتی که برای یک خط قرآنی طراحی می‌شوند معمولاً از حاوی قطعات بسیاری هستند که  در یک خط ساده مثل عثمان‌طه از حدود هزار قطعه شروع شده و گاهی با توجه به پیچیدگیهای خط به هزاران قطعه خواهند رسید.

 

طراحی فونت توسط بسیاری از نرم‌افزارهای موجود  قابل انجام است اما آنچه مهم است پیگیری فرآیندی است که به نتیجه قابل قبولی منجر شود و در نهایت هر صفحه قرآن را با درصد بسیار بالایی مشابه نسخه خطی چاپ کند.

در این فرآیند برای تمام کلمات قرآن و دیگر اجزاء آن از قبیل اعرابها و نقطه‌ها باید فونت مناسب طراحی شود. ضمن اینکه توجه به  دو مسئله که در تقابل با هم هستند باید در نظر گرفته شود: حداکثر تطابق و حداقل قطعه‌های فونت.

در سامانه قرآن نگار فرآیند طراحی فونت دارای روندی بسیار پیچیده و دقیق است به نحوی که می‌توان به جای طراحی فونت از  عنوان «آموزش خط» استفاده کرد. در این فرآیند یک نسخه خطی قرآن کریم ، از ابتدا تا انتها صفحه به صفحه ، سطر به سطر، کلمه به کلمه ، و حرف به حرف بررسی شده و حروف رایانه‌ای متناسب با خط طراحی می‌شود. نتیجه کار به نحوی است که می‌توان ادعا کرد که نرم‌افزار خط استاد را آموزش دیده است و هر کتابتی از آن را می‌تواند ارائه دهد. تطابق کلمه به کلمه قرآن با فونت طراحی شده فرآیندی است بسیار پیچیده و اگر به صورت دستی انجام شود بسیار طولانی  خواهد بود.

در برنامه مدیریت خط که برای انجام این فرآیند تهیه شده است از روشهای پیشرفته پردازش و بازشناسی خط (OCR) استفاده شده تا بسیاری از کارها به صورت هوشمند ، با دقت بالا و  در کمترین زمان ممکن انجام شود.

 

Powered by themekiller.com anime4online.com animextoon.com apk4phone.com tengag.com moviekillers.com