تاریخچه کتابت رایانه ای قرآن
يكي از رايج ترين قرآنهاي سالهاي اخير قرآني است كه به خط عثمان طه كتابت شده و در
تيراژ بالا چاپ شده است. اين قرآن از نظر خطاطي و صفحه بندي بسيار زيبا و نفيس است.
اما اعراب گذاري آن ( بخصوص براي افراد غير عرب ) اندكي پيچيده به نظر مي آيد. به همين
خاطر پروژه اي بدستور مقام رهبري و توسط شوراي عالي قرآن براي ساده سازي اعراب اين
قرآن و ارائه ي قرآن رسمي جمهوري اسلامي مطرح گرديد.
در اين پروژه دستورالعملي جهت اعراب گذاري مجدد قرآن فراهم گرديد كه برخي از موارد آن بشرح زير مي باشد:
در اين رسم الخط كليه ي علائم و حركات ملفوظ و ضروري را مي نويسيم و علائم و حركات ناملفوظ، زائد و سليقه اي نوشته نمي شود، به شرح زير:
۱- فتحه ي معمولي و ملفوظ را مي نويسيم.
۲- فتحه ي ناملفوظ و زائد قبل از الف مدي نوشته نمي شود.
نتيجه اين روش تهيه ي قرآني به خط عثمان طه اما با اعراب گذاري ساده تر بود. نمونه اي از اعراب كلمات در اين دو قرآن در جدول زير آمده است .
براي انجام طرح فوق دو راه وجود داشت:
۱- بصورت دستي يعني كتابت دوباره ي قرآن توسط عثمان طه ! كه كاري غير ممكن يا حداقل بسيار مشكل بنظر مي رسيد.
۲- راه ديگر استفاده از كامپيوتر بود. در اين روش نيز ابتدا تصميم گرفته شده بود كه از برنامه هاي گرافيكي استفاده شود. يعني تصوير هر صفحه از قرآن بصورت اسکن شده و کلمه به كلمه تصحیح شود . که این روش نیز علاوه بر Scan گرافيكي سختي و ظرافت آن، روشي غير پويا محسوب مي شد و امكان هيچگونه مانوري درآن متصور نبود. بنابر طرح يك برنامه قرآن نگار مطرح گرديد. برنامه اي كه قادر به كتابت قرآن با خط عثمان طه باشد. با تصويب اين روش، طرح و اجراي اين كار به عهده ي شركت گام الكترونيك گذاشته شد.
براي انجام اين عمل ابتدا لازم بود كه خط عثمان طه، حتي الامكان با حفظ تمامي ظرافتها و زيباييهايش به صورت يك فونت تركيبي به كامپيوتر منتقل شود. اين كار زير نظر خوشنويسان شوراي عالي قرآن بمدت دو سال انجام شد. همزمان و بصورت گرافيكي طراحي گرديد. با افزودن امكاناتي به برنامه نشر روميزي نشر الف صفحه هايي از قرآ ن مورد نظر بصورت نمونه آماده گرديد . و سپس با تلاش بي وقفه تمامي قرآن شبيه به قرآن عثمان طه تحرير وآماده ي چاپ گرديد. اين قرآن پس از تأييد مقام رهبري در سال ۱۳۷۶ و همزمان با برقراری کنفرانس سران کشورهای اسلامی در تهران به عنوان" قرآن رسمی جمهورس اسلامی ایران"، به صورت نفیسی چاپ شده و به مهمانان کنفرانس هدیه گردید. نمونه ای از این قرآن در ذیل اورده شده است.
با چاپ اين قرآن، برخي از افراد و مؤسساتي كه بدنبال چاپ قرآن با سطربنديهاي مورد نظر خود بودند از اين برنامه استفاده كرده و قرآنهاي مورد نظر خود را چاپ كردند. نمونه هايي از اين قرآنها نيز بصورت زير مي باشد:
در قرآن فوق، جزء سي ام قرآن از آخر به اول و با اندازه و سطربندي دلخواه، صفحه بندي شده است.
نمونه اي ديگر از صفحه بندي قرآن را مي توان در قرآن زير مشاهده كرد.
در اين پروژه دستورالعملي جهت اعراب گذاري مجدد قرآن فراهم گرديد كه برخي از موارد آن بشرح زير مي باشد:
در اين رسم الخط كليه ي علائم و حركات ملفوظ و ضروري را مي نويسيم و علائم و حركات ناملفوظ، زائد و سليقه اي نوشته نمي شود، به شرح زير:
۱- فتحه ي معمولي و ملفوظ را مي نويسيم.
۲- فتحه ي ناملفوظ و زائد قبل از الف مدي نوشته نمي شود.
نتيجه اين روش تهيه ي قرآني به خط عثمان طه اما با اعراب گذاري ساده تر بود. نمونه اي از اعراب كلمات در اين دو قرآن در جدول زير آمده است .
براي انجام طرح فوق دو راه وجود داشت:
۱- بصورت دستي يعني كتابت دوباره ي قرآن توسط عثمان طه ! كه كاري غير ممكن يا حداقل بسيار مشكل بنظر مي رسيد.
۲- راه ديگر استفاده از كامپيوتر بود. در اين روش نيز ابتدا تصميم گرفته شده بود كه از برنامه هاي گرافيكي استفاده شود. يعني تصوير هر صفحه از قرآن بصورت اسکن شده و کلمه به كلمه تصحیح شود . که این روش نیز علاوه بر Scan گرافيكي سختي و ظرافت آن، روشي غير پويا محسوب مي شد و امكان هيچگونه مانوري درآن متصور نبود. بنابر طرح يك برنامه قرآن نگار مطرح گرديد. برنامه اي كه قادر به كتابت قرآن با خط عثمان طه باشد. با تصويب اين روش، طرح و اجراي اين كار به عهده ي شركت گام الكترونيك گذاشته شد.
براي انجام اين عمل ابتدا لازم بود كه خط عثمان طه، حتي الامكان با حفظ تمامي ظرافتها و زيباييهايش به صورت يك فونت تركيبي به كامپيوتر منتقل شود. اين كار زير نظر خوشنويسان شوراي عالي قرآن بمدت دو سال انجام شد. همزمان و بصورت گرافيكي طراحي گرديد. با افزودن امكاناتي به برنامه نشر روميزي نشر الف صفحه هايي از قرآ ن مورد نظر بصورت نمونه آماده گرديد . و سپس با تلاش بي وقفه تمامي قرآن شبيه به قرآن عثمان طه تحرير وآماده ي چاپ گرديد. اين قرآن پس از تأييد مقام رهبري در سال ۱۳۷۶ و همزمان با برقراری کنفرانس سران کشورهای اسلامی در تهران به عنوان" قرآن رسمی جمهورس اسلامی ایران"، به صورت نفیسی چاپ شده و به مهمانان کنفرانس هدیه گردید. نمونه ای از این قرآن در ذیل اورده شده است.
با چاپ اين قرآن، برخي از افراد و مؤسساتي كه بدنبال چاپ قرآن با سطربنديهاي مورد نظر خود بودند از اين برنامه استفاده كرده و قرآنهاي مورد نظر خود را چاپ كردند. نمونه هايي از اين قرآنها نيز بصورت زير مي باشد:
در قرآن فوق، جزء سي ام قرآن از آخر به اول و با اندازه و سطربندي دلخواه، صفحه بندي شده است.
نمونه اي ديگر از صفحه بندي قرآن را مي توان در قرآن زير مشاهده كرد.