فناوری اطلاعات چیست؟

فناوری اطلاعات (IT) کوتاه شده عبارت Information & Communication Technology ‌ می‎باشد که منظور از آن مجموعه ابزارها و روش‌های لازم برای تولید، پردازش، نگهداری، توزیع و انهدام سیستم‌های مبتنی بر اطلاعات به معنی فراگیر آن از قبیل متن، صوت و تصویر است.

در تعریف جامعی از فناوری اطلاعات گفته‌ می‎شود: «رشته‎ای که براساس آن کلیه منابع فناوری از قبیل سرمایه گذاری‌های محسوس مانند سخت افزار کامپیوتر، نرم‌افزار، داده‌ها، شبکه و امکانات مرکز داده متناسب با نیازها و اولویت‌های تعیین شده اداره می‎گردد.». مسئولیت مدیریت فناوری اطلاعات در یک شرکت مشتمل بر مؤلفه‌هایی چون  کنترل و نظارت بر میزان سرمایه، نیروی انسانی، مدیریت تغییر، طراحی نرم‌افزار، برنامه‎ریزی شبکه، پشتیبانی فنی، سازماندهی و کنترل و سایر موارد مرتبط با تکنولوژی می‌باشد.

• کارکردهای فناوری اطلاعات
• بهره‎برداری بهینه، توسعه، بازاریابی، بهسازی، حفظ و نگهداری داده‌های کشور
• برآورده ساختن نیازهای ارتباطی زیرساختی متقاضیان اعم از بخش خصوصی، دولتی و یا تعاونی
• ارائه دهنده خدمات مخابراتی مطابق با استانداردهای بین المللی
• بسترسازی برای همکاری اپراتورهای مخابراتی در زمینه تبادل ارتباطات
• تهیه و تدوین طرح‌های جامع در زمینه شبکه‌های ارتباطات زیرساخت و شبکه ارتباط داده‌ها بر اساس الزامات، ضوابط، استانداردها و نیازها.

• وضعیت کنونی صنعت فناوری اطلاعات در ایران

در چند سال اخیر با توجه به نیاز روز افزون به برقراری ارتباط میان سازمانی، شاهد توجه هر چه بیشتر دولت نسبت به مقوله فناوری اطلاعات هستیم به طوری که در سال ۱۳۸۳ میزان سرمایه‎گذاری در بخش فناوری اطلاعات به حدود ۱۸۰۰میلیارد تومان رسیده و سرعت رشد متوسط آن ۲۰ تا ۳۰ درصد در سال بوده است. هم اکنون نیز بیش از ۲۰۰۰ شرکت در زمینه فناوری اطلاعات فعالیت دارند که ارائه و اجرای برنامه‌های پیشران از قبیل طرح تکفا و تأسیس مراکز رشد و پارک‌های فناوری، از عوامل تأثیرگذار در این حوزه‌ می‎باشد.

• مراحل فرآیندهای فناوری اطلاعات
• تولید
• پردازش
• ذخیره
• بازیابی
• انتقال اطلاعات

• اجزای فناوری اطلاعات
• سخت‏ افزار (Hard ware)
• نرم‎افزار (Software)
• سیستم‎های ارتباطی (Communication Systems)

• زیرساخت فناوری اطلاعات

با توجه به مراحل فناوری اطلاعات برای دستیابی به اطلاعات، علاوه بر پتانسیل‌های مخابراتی، رسانه‌هائی دیگری چون رادیو و تلویزیون نیز در فهرست وسایل ارتباطی (کانال نشر و توزیع اطلاعات)، قرار‌ می‎گیرند. زیر ساخت فناوری اطلاعات و ارتباطات نیازمند تمامی دستگاه‌ها و وسایل ارتباطی نظیر تجهیزات مخابراتی، رادیو و تلویزیون‌ می‎باشد. هدف اصلی زیرساخت فناوری اطلاعات، ایجاد و توسعه شبکه‌ها و سرویس‌های مخابراتی، شبکه‌های انتقال، برقراری ارتباطات چند رسانه‌ای، دستیابی و عرضه اطلاعات، ذخیره سازی اطلاعات، مهندسی پرتکل‌ها، فناوری‌های رمزنگاری و امنیتی و … می‌باشد.

• حوزه زیرساخت فناوری اطلاعات

زیر ساخت‌های فناوری اطلاعاتی مشتمل بر :

• شبکه‌های فیبر نوری
• سیستم‌های ماهواره‎ای
• شبکه‌های موبایل بی‎سیم
• سیستم‌های سخن پراکنی
• برقراری ارتباطات محلی با سرعت بالا
• تلفیق و ترکیب مخابرات با سیستم‌های چند رسانه‎ای
• برقراری ارتباطات شهری، منطقه‎ای و ملی با سرعت بالا

• مزایای زیرساخت های فناوری اطلاعات

• جهانی سازی؛ روند جهان شدن با استفاده از فناوری اطلاعات سرعت بیشتری به خود گرفته است به طوری که با ایجاد یک سیستم به هم پیوسته قادر هستیم تا اطلاعات را به اشتراک بگذاریم و موانع زبانی میان قاره‌ها را از بین ببریم. امروزه مرزهای جغرافیایی فروپاشیده و فناوری اطلاعات، جهان را به یک دهکده جهانی مبدل کرده است.
• صرفه جویی در هزینه؛ گسترش روز افزون فناوری اطلاعات و به تبع آن رشد فرآیندهای تجاری کامپیوتری و اینترنتی موجب شده تا بسیاری از کسب و کارها در راستای افزایش بهره‌وری، دست‎یابی به سود بیشتر، ایجاد شرایط کاری روان و جذب مشتریان جهانی به اینترنت صورت بگیرد که این امر نقش زیادی در کاهش هزینه های داشته است.
• برقراری ارتباط؛ در هر کسب و کاری برقراری ارتباط سریع و کار آمد نقشی حیاتی دارد لذا فناوری اطلاعات با ابزارهایی مانند ایمیل، ویدئو کنفرانس، پیامک و… امکانات وسیعی را در اختیار کار آفرینان قرار می‌دهد و به کمک فناوری اطلاعات، نه تنها مدیران شرکت‎ها سریع‌تر به هم متصل می‌شوند، بلکه امکان برقراری ارتباط با همکاران نیز برای آنها فراهم‌ می‎شود.
• ذخیره سازی و حفاظت اطلاعات؛ فناوری اطلاعات گزینه‌هایی به منظور ذخیره سازی و حفاظت از اطلاعاتی را فراهم‌ می‎سازد. سیستم‌های امنیتی فناوری اطلاعات‌ می‎توانند داده‌های مجازی را در برابر هک شدن یا پاک شدن بر اثر خطای فنی محافظت کنند.
• ایجاد مشاغل جدید؛ یکی از بزرگ‌ترین مزایای فناوری اطلاعات ایجاد فرصت‌های شغلی جدید برای افراد ماهر در یک حوزه نوین‌ می‎باشد. طراحان نرم افزار و سخت افزار، طراحان وب، برنامه نویسان کامپیوتر و تحلیلگران سیستم از جمله کسانی هستند که‌ می‎توانند در حوزه فناوری اطلاعات مشغول به کار شوند.

• ارزیابی زیرساخت‌ فناوری اطلاعات
• اولین مرحله برای ارزیابی زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، بررسی زیرساخت‌ها و فرآیندهای موجود در کسب ‌و کار‌ می‎باشد. در این راستا سه حوزه‌ عمده باید مورد بررسی قرار بگیرد: ۱) دارایی‌های فناوری اطلاعات؛ ۲) فرآیندهای مدیریت فناوری اطلاعات و ۳) عملکرد فعلی فناوری اطلاعات در کسب ‌و کار.

دارایی‌های فناوری اطلاعات شامل برنامه‌های پایگاه داده، نرم‌افزاری مختلف، سخت‌افزار، شبکه و سیستم‌های الکترونیکی و مهارت‌های فنی و حرفه‌ای دپارتمان فناوری اطلاعات‌ می‎باشد‌. مدیریت به حوزه تخصص برای حفظ اطلاعات و عملکرد فناوری اطلاعات در کسب ‌و کار شامل مشخصات هزینه و تأثیرات کسب ‌و کار بر پروژه‌های فناوری اطلاعات‌ می‎باشد. بررسی دقیق این سه حوزه قابلیت‌ها و توانمندی‌های و میزان ثمردهی پروژه‌های فناوری اطلاعات را نشان‌ می‎دهد.

• در مرحله دوم به ارزیابی زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، تعیین چگونگی استفاده از فناوری و فرآیندهای کسب ‌و کار فعلی به عنوان عامل توانمندساز در پردازش دانش‌ می‎پردازد. در این مرحله ابزارهای موجود برای خلق، اشتراک‌گذاری، یکپارچه‌سازی و استفاده از دانش مد نظر است و طیف گسترده‌ای از فناوری می‌تواند برای پردازش دانش، تولید دانش و یکپارچه‌سازی آن مورد استفاده قرار می‎گیرد.
• در مرحله سوم بهینه‌سازی زیرساخت‌ها و فرآیندهای کسب ‌و کار موجود برای پردازش دانش مد نظر‌ می‎باشد که لازم است برنامه‌های موجود بر روی شبکه پردازش اطلاعات تصویرگردد. برنامه‌های کاربردی فعالیت‌هایی نظیر ذخیره اطلاعات خلق شده توسط نویسنده، مدیریت و جستجوی اطلاعات، اشتراک‌گذاری، ایجاد و کشف اطلاعات را شامل‌ می‎شود.